Ενός Ρίχτερ μύριοι έπονται

Δίκη -και πιθανώς καταδίκη- ενός ιστορικού για τις απόψεις του; Ναι! Στην Ελλάδα του 2015 δικάζεται ο Γερμανός ιστορικός Χάιντς Ρίχτερ, επειδή με το βιβλίο του για τη Μάχη της Κρήτης αρνείται τα εγκλήματα του ναζισμού σε βάρος του κρητικού λαού. Έτσι λέει στην αυτεπαγγέλτως ασκηθείσα ποινική δίωξη ο εισαγγελέας Πλημμελειοδικών Ρεθύμνου, δίωξη η οποία στηρίζεται σε άρθρο του υφιστάμενου αντιρατσιστικού νόμου. Ταυτόχρονα, γίνεται λόγος για «εξυβριστικό περιεχόμενο» του βιβλίου έναντι των Κρητών, με αφορμή το γεγονός ότι ο Ρίχτερ αναφέρει περιπτώσεις ωμοτήτων από αμυνόμενους αμάχους (σφαγιασμοί Γερμανών τραυματιών κ.ά.). …Σάλος στην Κρήτη, αγανάκτηση για το βιβλίο του Ρίχτερ, πύρινες καταθέσεις στο δικαστήριο («Παραχάραξη, προσβολή και διαστρέβλωση της ιστορίας» - Λευτέρης Αυγενάκης, βουλευτής της ΝΔ) και ιδού, μπροστά μας, χειροπιαστό ένα μείζον πρόβλημα: Οι απόψεις οιουδήποτε για ιστορικά γεγονότα, και ειδικά των ιστορικών, είναι δυνατόν να ποινικοποιούνται; Έχει το δικαίωμα η πολιτεία -η κάποιος Διεθνής Οργανισμός- να ορίζει τι είναι επιλήψιμο, επικίνδυνο και καταδικαστέο, όταν αυτό αφορά σε γνώμη και άποψη και δεν εμπεριέχει προτροπές προς διάπραξιν αδικήματος; Δυστυχώς, συμβαίνει.

Αρκετές χώρες της Ευρώπης, με πρώτη τη Γαλλία, έχουν ποινικοποιήσει τη γνώμη και την άποψη, με αποτέλεσμα να σύρονται στα δικαστήρια ιστορικοί (π.χ. Γκαροντί, Ίρβινγκ) και να απαγορεύεται (!) η κυκλοφορία των βιβλίων τους, επειδή -στις συγκεκριμένες περιπτώσεις- οι συγγραφείς αρνούνται ή σχετικοποιούν το Ολοκαύτωμα… Φευ! Θεσπίζεται ένας νόμος με απολύτως φασιστικό περιεχόμενο για να προστατεύσει την ιστορική μνήμη από αρνητές και υβριστές. Αποθέωση του αδιανόητου, δηλαδή, και ολοκληρωτική συμπεριφορά, η οποία όχι μόνο δεν προστατεύει την ιστορική μνήμη, αλλά φρενάρει την ιστορική έρευνα, αποκαλύπτει ανεξήγητο φόβο και αδυναμία, και θυματοποιεί τους υβριστές… Προσφάτως επετράπη να κυκλοφορήσει στη Γερμανία το απαγορευμένο βιβλίο του Χίτλερ, «Ο Αγών μου». Επιτέλους κατάλαβαν οι Γερμανοί ιθύνοντες ότι η απαγόρευση ουδέν εισέφερε. Απεναντίας, όπως έγραψε το «Σπίγκελ», τώρα «αποδεικνύεται πόσο εσφαλμένη ήταν η απαγόρευση».

Διότι «τα βιβλία δεν είναι επικίνδυνα. Οι άνθρωποι είναι επικίνδυνοι. Τα βιβλία δεν σκοτώνουν ανθρώπους. Οι άνθρωποι σκοτώνουν ανθρώπους. Τα βιβλία δεν θα έπρεπε να απαγορεύονται ποτέ, γιατί αυτή η μορφή απαγόρευσης είναι ένδειξη φόβου και αδυναμίας. Οι δημοκρατίες δεν απαγορεύουν βιβλία ή σκέψεις. Οι δικτατορίες το κάνουν»… Ε, λοιπόν, ναι! Έχει δικαίωμα ο πάσα εις να λέει και να γράφει την άποψή του, ακόμη και αν σχετικοποιεί, αρνείται, διαστρεβλώνει και παραχαράσσει την Ιστορία ή τυγχάνει ασύστολος υβριστής ιστορικών προσώπων και γεγονότων. Δεν θα σβήσει ποτέ από τη μνήμη της ανθρωπότητος το Ολοκαύτωμα, επειδή κάποιοι το αρνούνται. Ποτέ δεν θα ξεχαστούν οι γενοκτονίες των Αρμενίων και των Ποντίων, επειδή ορισμένοι διαφωνούν με τον όρο γενοκτονία ή τις αρνούνται. Η ποινικοποίηση της αντίθετης άποψης, πέραν των άλλων, συνιστά και βαθιά υποτίμηση της κριτικής ικανότητος που διαθέτουν οι κοινωνίες, ώστε να κρυσταλλώσουν γνώμη για πρόσωπα και γεγονότα της Ιστορίας…

Το ίδιο και με το βιβλίο του Ρίχτερ. Ας λέει ό,τι θέλει. Η κρητική αντίσταση στον ναζισμό ούτε σχετικοποιείται ούτε ακυρώνεται. Ο συγγραφέας είναι υπόλογος έναντι της Ιστορίας, που θα τον κρίνει αυστηρά. Και το ξέρει. Αλλά είναι τραγικό και απαράδεκτο να βρίσκεται υπόλογος σε δικαστήριο για τις απόψεις του. Τελεία και παύλα… Δυστυχώς, η περίπτωση Ρίχτερ και αρκετές ομοειδείς του παρελθόντος καταδεικνύουν ότι το πρόβλημα εντοπίζεται στις φασιστικές απαγορεύσεις και στην ποινικοποίηση της άποψης και όχι στο περιεχόμενο θέσεων, γνώμης και απόψεων, ακόμη και όταν είναι ασεβείς και υβριστικές για θέματα που αφορούν την Ιστορία.

Υ.Γ. Ο Χάιντς Ρίχτερ τυγχάνει επιφανής ελληνιστής και φιλέλληνας, συγγραφέας πολλών βιβλίων για την ελλαδική και κυπριακή ιστορία, και έχει τιμηθεί για την προσφορά του με το Παράσημο του Φοίνικα από τον πρώην Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο.